مطالعه تطبیقی اختیارات ویژه در قوانین اساسی ایران و آمریکا

جایگاه اختیارات ویژه در قوانین اساسی یکی از مسائلی است که نحوه تحلیل آن در نتیجه گیری نسبت به رابطه این اختیارات با موضوعاتی چون حکومت مردم سالارانه، رعایت اصول قانون اساسی و حاکمیت قانون تاثیر بسزایی دارد. این نوشتار بر آن است تا با واکاوی نظریه ولایت مطلقه فقیه و جایگاه آن در قانون اساسی و پرداختن به نسبت میان احکام ولایی و معیار مصلحت در صدور آنها به تبیینی عقلانی از اعمال صلاحیت های ویژه مقام ولایت فقیه دست یابد. مدعای تحقیق آن است که اختیاراتی که بر اساس نظریه ولایت مطلقه اعمال می گردد، امری کاملا طبیعی، معقول و پذیرفته شده در تمام نظام های حقوقی دنیا است. برای وضوح بیشتر مسئله و امکان نگاهی مقایسه ای، موضوع اختیارات ویژه در نظام حقوق اساسی کشور آمریکا مورد بررسی قرار گرفته است. این نظام بدلیل برخورداری از رژیم ریاستی و جایگاه برجسته رئیس جمهوری و اختیارات گسترده او مصداق مناسبی برای پیگیری هدف رساله و اثبات فرضیه آن می باشد. آنچه که در بررسی مفهوم اختیارات ویژه در آمریکا و مصادیق متعدد اعمال چنین صلاحیت هایی بدست آمده ترازوی خوبی برای سنجش و مقایسه اختیاراتی که در ایران تحت عنوان احکام ولایی و یا حکومتی مطرح است بدست می دهد. مقایسه آنچه که به عنوان دلیل اعمال اختیارات ویژه در آمریکا مطرح می گردد با آنچه در نظام حقوقی ایران مبنای چنین صلاحیت هایی قرار می گیرد، علی رغم تفاوت های بنیادین در مبانی فکری نسبت به انسان، جامعه و سیاست بیانگر آن است که امر زمامداری با در نظر گرفتن مصالح متکی بر آراء و تشخیص عقلی قوام و دوام می یابد و نظام حقوقی جمهوری اسلامی نیز البته با مبانی فکری خاص خود که ریشه در فرهنگ دینی دارد، از این مقوله مستثنا نیست.